E pra, cili do të ishte fati i krijimtarisë sime pa vëmendjen e lexuesit, studiuesve dhe botuesve kosovarë?
Dhe përgjigjem po me një pyetje: Ku ta di? Porse diçka është e sigurt: tjetër do të ishte, krejt tjetër nga ky i deritanishmi. Që t’i shmangem “kurtheve hipotetike”, po zgjedh të përmend fakte, ngjarje e individë konkretë, duke i kërkuar ndjesë lexuesit për bezdinë: këto shënime mund t’i duken atij si “letër lamtumire e autorit” dhe dihet që letra të tilla me theks personal shërbejnë, para së gjithash, për ta vënë disi në paqe ndërgjegjen e shkruesit.
Po zbatoj rendin kronologjik dhe po e nis me “Rilindjen” e Kosovës, atë oazë estetike në mes të Tiranës. Them oazë estetike (edhe pse aso kohe “Rilindja” qe një ent i fuqishëm botues), sepse mbaj mend që në ato vite (viti 1994 e më pas) isha mysafir thuajse i përjavshëm në zyrat e mjediset e saj. Qëllimi? Debatet e bisedat e pafundme mbi letërsinë, teorinë, historinë dhe estetikën e saj. Sidomos me mikun tim të dikurshëm, poetin, studiuesin e kritikun Ramadan Musliu. Në ato “kurse estetike”, përveç tjerash, do të bëhesha i ndërgjegjshëm edhe për autorë të rëndësishëm të Letërsisë Shqipe në Kosovë – thuajse të panjohur deri atëherë për mua – siç ishin Anton Pashku, Teki Dervishi, Beqir Musliu etj. Nën siglën e “Rilindjes”, me inkurajimin e redaktimin e R. Musliut, do të botohej edhe një prej librave të mi me parabola, “Vetmia e diellit”. Të mrekullueshme e të paharrueshme ato vite!
Asaj periudhe i takon edhe recensioni i studiuesit, publicistit dhe kritikut Shkëlzen Maliqi (botuar te gazeta “Zëri”, nëse nuk gaboj) rreth librit tim të parë me tregime, “Prostituta e virgjër”. Një vështrim profesional e entuziast, që rrallë ndeshej në kritikën letrare në Shqipërinë e asaj periudhe. Duke pasur parasysh që bëhej fjalë për librin tim të parë, kuptohet rëndësia e këtij akti për vazhdimësinë time letrare. Ashtu siç kishte rëndësi vlerësimi (me gojë dhe jo me shkrim!) i mjeshtrit Anton Pashku. Mirënjohje Anton Pashkut e Shkëlzen Maliqit!
Pas disa librave në prozë të shkurtër, do t’i vinte radha romanit tim të parë, “Nudo”. Dhe përsëri, edhe për këtë roman, njëri prej vlerësimeve të para do të vinte pikërisht nga Kosova. Kësaj radhe nga shkrimtari, studiuesi e kritiku Kujtim Rrahmani. Një vështrim dhe një analizë kritike, që synonte “thelbin” e romanit. Mirënjohje Kujtim Rramanit!
Por jashtë vëmendjes së shkrimtarëve e studiuesve kosovarë nuk do të mbesin as romanet e mi të mëvonshëm. Shkrimtari i njohur Ramiz Kelmendi, në disa intervista e shënime, do të shprehej plot dashamirësi për punët e mia. Kurse akademiku Rexhep Qosja, në një ditar të tijin të botuar, do tregohej tejet entuziast për romanin tim të dytë, “Kurthet e dritës”, duke mos harruar të sugjeronte edhe “ruajtjen nga manierizmi”. Ndërkohë, poeti, kritiku e studiuesi Agim Vinca do t’i bënte një analizë të mrekullueshme kritike romanit tim “Stina e ujkut”, duke kulmuar më pas me një studim të plotë e të thelluar rreth romanit “Triumfi i dytë i Gjergj Elez Alisë”. Një qasje mjaft interesante ndaj prozës sime të kësaj periudhe do të kishte edhe studiuesi e kritiku, Prend Buzhala. Mirënjohje Ramiz Kelmendit, Rexhep Qoses, Agim Vincës e Prend Buzhalës!
Në një klimë të tillë vëmendjeje e besimi, bëhej thuajse “detyrë” për mua botimi i ndonjë vepre në Prishtinë. Dhe fati do ta sillte bashkëpunimin me njërin prej botuesve më të rëndësishëm kosovarë, pikërisht me Ndërmarrjen Botuese “Buzuku”. Falë një bashkëpunimi dashamirës e korrekt, nën siglën e “Buzuku”-t do të botoheshin disa prej veprave të mia më të qenësishme, siç ishin romanet: “Të lirë dhe të burgosur”, “Triumfi i dytë i Gjergj Elez Alisë”, “Stina e maceve”, “Kanuni i Lekës së Vogël”; vëllimi me parabola “Vëlla me centaurët” dhe i pari përkthim i imi nga Zvevo, “Rrëfim për plakun e mirë dhe vajzën e bukur”. Në kuadrin e konkurseve tradicionalë mbarëkombëtarë – të organizuar nga “Buzuku” – thuajse të gjithë këto romane do të shpërbleheshin me çmime. Ndërsa pak muaj më parë, enti botues “Koha” do të ribotonte romanin tim të fundit, “Legjenda e vetmisë”, si roman fitues i çmimit “Rexhai Surroi”. Mirënjohje presidentit të “Buzuku”-t, Abdullah Zeneli, dhe kompanisë “Koha”!
Vëmendje ndaj krijimtarisë sime, sidomos asaj të këtyre viteve të fundit, do të dëshmonte edhe një brez më i ri kritikësh e studiuesish. Kështu, shkrimtari e studiuesi Ag Apolloni do ta shoqëronte me një pasthënie dinjitoze, kritike-studimore, librin tim me tregime “Në kërkim të fëmijës së humbur”. Studiuesit e kritikët Kujtim Shala, Anton Berisha dhe Agron Gashi do t’i qaseshin plot seriozitet e skrupolozitet shkencor romanit “Kanuni i Lekës së Vogël”. Ndërsa studiuesi e kritiku Adil Olluri do t’i analizonte në “këndvështrimin post-modern” disa prej romaneve të mi të fundit. Mirënjohje miqve të mi!
Për të ardhur më pas tek të rinjtë. Kështu, Arrita Rezniqi i bën një vështrim krahasues mjaft interesant romanit tim “Franc Kafka i shkruan të birit” me veprën “Letër babait” të F. Kafkës. Ndërsa Alban Nuredini e Serafina Lajçi i qasen në mënyrë origjinale, herë-herë befasuese për mua, romanit tim të fundit, “Legjenda e vetmisë”. Besoj që nuk ka gjë më të çmuar për një shkrimtar, sesa të rrëmbejë vëmendjen e të rinjve. Mirënjohje të gjithëve!
Edhe angazhimi im me dramën (në vitet e fundit) fillesat i ka në Kosovë. Sepse për herë të parë një dramë e imja, “Na të birtë e shekullit të ri”, do të vihej në një skenë kosovare. Pikërisht në Teatrin e Mitrovicës. Për të udhëtuar, më pas, në Tiranë, Shkodër… Mirënjohje mikut tim, regjisorit Ben Apolloni, dhe aktorëve të mrekullueshëm kosovarë!
Gjithashtu, një akt vlerësimi e respekti ka qenë për mua pjesëmarrja si mysafir nderi në njërin prej Panaireve të Librit në Prishtinë. Mirënjohje organizatorëve!
Ndërkohë, edhe pse e lashë në fund të këtyre shënimeve, mirënjohja e parë dhe më e madhe i takon atij, Lexuesit. Edhe pse “turmë”, “anonim”, “amorf”, i pashpallur dhe i padeklaruar, praninë e tij e kam ndjerë gjithnjë dhe më ka bërë veçse mirë. Më kanë mjaftuar ato pak vizita në Prishtinë, që ta prek dashninë e tij. Ashtu siç vazhdoj ta ndiej dhe sot atë dashni përmes “prekjesh moderne”: postës elektronike, blogjeve, rrjeteve socialë etj. Dhe tani nuk jam i sigurt nëse kam më shumë lexues e dashamirë në Shkodër e Tiranë, apo në Prishtinë e Shkup… Mirënjohje Lexuesit!
E pra, cili do të ishte fati i krijimtarisë sime pa vëmendjen e Lexuesit, studiuesve dhe botuesve kosovarë?
Them se nuk ka nevojë për përgjigje.
Veçse për mirënjohje e falënderime.
Dhe për ndjesë ndaj gjithë atyre që mund t’i kem harruar.
Shkodër, maj 2013
